Bingöl’de olası depremde merkezde iş hanları tehlike arz ediyor

Türkiye’nin en yüksek deprem riski bulunan illerinden Bingöl’de 1500’den fazla binanın kalitesi incelendi ve zemin analizi yapıldı. Olası depremde Bingöl merkezde iş hanları tehlike arz ediyor.

Deprem uzmanlarının büyüklüğü 7’nin üzerinde deprem olabileceği uyarısında bulunduğu Bingöl ile ilgili yapı ve zemin incelemesi yapıldı.

Bingöl Üniversitesi (BÜ) Enerji, Çevre, Doğal Afet Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Dr. Öğretim Üyesi Kenan Akbayram’ın yürütücülüğünde kent merkezinin zemininin jeofizik ve jeolojik yöntemlerle araştırılması için proje hazırlandı.

BİNGÖL SİSMİK TEHLİKE ANALİZİ

“Doğu Anadolu Fay Zonu Üzerindeki Bingöl Sismik Boşluğu’nun Fay Yapısı ile Bingöl İli Merkez İlçesinin Yerel Zemin Etkilerinin Araştırılarak Sahaya Özel Sismik Tehlike Analizinin Yapılması” isimli proje, TÜBİTAK’tan 2022 yılında destek aldı.

Erzurum Atatürk Üniversitesi Deprem Araştırma Merkezi, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü (MTA) ve Munzur Üniversitesindeki uzmanların da desteğiyle yürütülen proje kapsamında, kent merkezindeki alanların yüzde 70’inin zemin analizi tamamlandı, geriye kalan alanların analizi de yıl sonuna kadar gerçekleştirilecek.

Ayrıca, merkezin koordinatörlüğünde Bingöl Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü’nde araştırma görevlisi olan Dr. Ömer Faruk Nemutlu İstanbul Teknik Üniversitesi’nde, Dr. Sadık Varolgüneş de Dicle Üniversitesi’nde Bingöl’deki riskli yapıları belirlemek amacıyla doktora tezleri hazırladı.

FAY HARİTALARI HAZIRLANIYOR

Bu tezlerde de İçişleri Bakanlığı ile Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının uyguladığı metotlar kullanılarak, riskli yapıları tespit etmek amacıyla 1500’ü aşkın yapı incelendi.

Dr. Öğretim Üyesi Kenan Akbayram, Bingöl’ün depremler üreteceği konusundaki haberlerin doğru olduğunu belirtti. Akbayram şu bilgileri verdi:

“Bingöl’ün merkez ilçesinin zemininin depremlerde nasıl davranacağını anlamamız gerekiyordu. Bunun için jeofizik ve jeoloji araştırmaları ağırlıklı bir proje hazırladık. Projede, Bingöl çevresindeki fayların yapılarını, jeolojik ve jeomorfolojik olarak haritalıyoruz.

Neden bunu yapıyoruz çünkü Bingöl’ün zarar görebilirliğini arttıracak şeylerden biri faylarda oluşabilecek deprem büyüklükleridir. İleride gerçekleşebilecek olası depremlerin büyüklüklerini doğru tahmin edebilmek için fayların doğru haritalanması gerekiyor.

‘MTA FAY HARİTALARI REVİZYONA MUHTAÇ’

Her ne kadar Bingöl’ün iyi fay haritaları, MTA tarafından yapılmış olsa da bu fay haritaları revizyona muhtaç. Bu revizyonu yapıyoruz. Bu, o çalışmaların kötü olduğunu göstermiyor bu arada. Sadece bizimkisi daha ayrıntılı bir çalışma.”

1500 BİNANIN 500’Ü RİSKLİ ÇIKTI

Proje kapsamında ayrıca kent merkezinin zeminini 250 ve 500 metrede bir, çeşitli jeofizik ölçümlerle araştırdıklarını anlatan Akbayram, bu sayede depremler esnasında kentteki zeminin nasıl davranacağını öğreneceklerini söyledi.

Hazırlanan doktora tezlerine de değinen Akbayram, şöyle devam etti:

“Bu doktora tezlerinde il merkezindeki 1500’den fazla binanın, sokak taraması metotlarıyla kalitesi araştırıldı. Bu 1500 bina kent merkezindeki toplam 7 bin 500 binanın yapı tiplerini temsil edecek şekilde seçildi. Bunlardaki zayıflıklar belirlendi. Mevcut yer, bilimsel zemin dinamik verileriyle birleştiğinde Bingöl’de olası depremlerde hasar alabilecek alanları tespit ettik. Araştırılan 1500’ü aşkın yapıdan yaklaşık 500’ünün, yapı kalitesinin ya da zemininin kötü olması gibi nedenlerle riskli olduğu tespit edildi. Yani ne kadar binanın yıkılabileceğini, maalesef ne kadar insanın eğer dönüşüm yapılmazsa zarar görebileceğini biliyor durumdayız.”

NACİ GÖRÜR’ÜN BİNGÖL UYARISI: 7.2 BÜYÜKLÜĞÜNDE DEPREM OLABİLİR

Prof. Dr. Naci Görür, Bingöl ve Dersim’i işaret ederek sık sık uyarılarda bulunuyor. Görür, “Erzincan, Bingöl-Karlıova arasında 7.4 büyüklüğünde bir deprem bekliyoruz. En son deprem orada 1790’larda oldu. Bingöl Karlıova’yla Bingöl Göynük arasında da 7.2 büyüklüğünde deprem olabilir. Güneydoğu Anadolu’da özellikle Adıyaman ve Hakkâri arasındaki o bindirme kuşağında bazı sıkışmalar olmuş olabilir” demişti.

PROF. DR. AHMET ERCAN: BİNGÖL DEPREME EN DUYARLI BÖLGE

Prof. Dr. Övgün Ahmet Ercan, fay hatlarındaki kırıklara dikkat çekerek gerilmenin Bingöl- Karlıova’ya doğru gittikçe arttığına dikkat çekmişti. Bingöl için “Depreme en duyarlı bölge” diyen Ercan, “Yapılaşma 8 büyüklüğünde depreme dayanıklı güçte olmalı” uyarısında bulunuştu.

PROF. DR. ORHAN KAVAK: BİNGÖL’E DOĞRU STRES BİRİKTİ

Dicle Üniversitesi’nden Prof. Dr. Orhan Kavak, Maraş depremlerinin ardından Bingöl’e doğru stres biriktiğini söyleyerek büyüklüğü 6’nın üzerinde olan deprem beklediklerini söylemişti.

PROF. DR. ERCAN AKSOY: EN RİSKLİ BÖLÜM GÖKDERE İLE BİNGÖL ARASI

Fırat Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ercan Aksoy da merkezi Sivrice ilçesi olan 24 Ocak 2020’de meydana gelen 6,8 büyüklüğündeki depremin, Doğu Anadolu Fay Zonu’nda esas aktivitenin başladığının ilk belirtisi olduğunu söylemişti.

Kuzey Anadolu Fay Zonu ve Doğu Anadolu Fay Zonu’nun Bingöl’ün Karlıova ilçesi yakınlarında birleştiğini vurgulayan Aksoy, Doğu Anadolu Fay Zonu’ndaki Elazığ’ın kuzey doğusu olan Palu’dan sonra Bingöl’e kadar olan bölümde kırılmayan bir bölüm olduğunu, bunun da risk taşıdığını öngördüklerini açıklamıştı.

Aksoy, Bingöl Karlıova’da hem Kuzey Anadolu Fay Zonu hem de Doğu Anadolu Fay Zonu’ndan kaynaklanan deprem riskinin daha fazla olduğunu belirterek, şu bilgileri vermişti:

“İki fay zonu arasında kalınması Tunceli ve Bingöl’ü daha riskli hale getiriyor. Dolayısıyla iki fay zonundan kaynaklanan risklerin bir süre daha devam edeceğini öngörebiliriz. Doğu Anadolu Fay Zonu’nda en riskli bölüm Gökdere ile Bingöl arası. Çünkü uzun zamandan beri deprem üretmemiş, bu da bize yakın gelecekte deprem üretme potansiyelinin varlığını gösteriyor. Bölge için risk oluşturan bir diğer fay segmenti Yedisu.”

TMMOB: 361 YAPIDAN 165’İ AĞIR HASARLI

Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Bingöl Şube Başkanı ve İnşaat Mühendisi Emre Bulşu, Maraş merkezli depremlerin ardından kentte riskli yapılarla ilgili çalışma başlattıklarını açıklamıştı. Bulsu, şu bilgileri vermişti:

“Odamızın da içinde bulunduğu heyetle hasar çalışmalarına başladık, 21 Şubat’a kadar 361 yapımız incelendi. İncelemelerde 165 ağır hasar ve üç yıkık tespit edildi. Ayrıca ilimiz, Anadolu, Doğu Anadolu ve Kuzeydoğu Anadolu fay hattının kesişme noktasında olduğu ve yer bilimcilerinin ısrarla üzerinde durduğu en riskli alanlarında yer almaktadır. Bu sebeple olası Bingöl depreminde başta Bingöl merkez olmak üzere Tunceli, Erzincan, Erzurum, Muş, Diyarbakır, Elazığ ve Bitlis bu depremden etkilenecek illerimiz arasındadır.”