BİNGÖL’DE TESPİT EDİLEN 325 ÇÖLYAK HASTASI VAR

Bingöl’de 10 ay gibi kısa önce kurulan “ÇÖLYAK GLUTENSİZ BESLENME DERNEĞİ” başkanı Yunus Kızılboğa’yı ziyaret ederek çok kimsenin bilmediği, çok kişinin tespit etmediği, yediği yemekten sonra şişlik sebebini çözemediği için, yıllarca hayatından muzdarip olan hastalığın adını, derneğin amacını, hastalığın belirtilerini ve sonuçlarını konuştuk. Kızılboğa; “Bingöl’de tespit ettiğimiz 320 Çölyak hastası var” dedi.

 Bingöl’de kurulan dernek merkezine İstanbul’da faaliyetlerini sürdüren Adaklı Bileşenleri Derneği Başkanı Ahmet Cevdet Özdemir, Börekçiler Derneği Başkanı Bülent Dilbağı ile ziyaret ederek hastaların sorunlarını, hasta sayısı, hastalığın belirtileri ve tedavisi ile ilgili bilgiler aldık.

DERNEK FİKRİ NERDEN ÇIKTI?

Kızılboğa, kızımın yediği yemekten sonra şişlik, kusma, halsizlik, kabızlık gibi rahatsızlığının tespit edildikten sonraki sürecinde, kızım “Baba bir tek ben mi hastayım, glütensiz ürünleri imkanı olmayanlar nasıl alacak? Sorusu üzerine Bingöl’de var olan hastalar aramızda iletişim içinde olduk. İnternet üzerinden araştırmalar üzerine devletin soruna çözüm üretmesi için “Çölyak Glutensiz Beslenme Dernekleri” kurulmuş, bizde Bingöl’de yapalım kararı aldık.

İyi ki de bu derneği kurmuşuz. Aynı sorunları yaşayanların bir birini hayata dair motive etmesini yaşadık. Hayata dair umudunu yitirenlerin dermanı olduk ve olmaya çabalıyoruz. Bu hastalık ile cebelleşen kişilerin çoğu, maddi imkânsızlıklar içinde, şimdilik sadece hayırseverlerin şefkatine dayanmaktayız” dedi.

 Kısa süre içinde kurum amirlerimize durumumuzu aktardık, sağ olsun Belediye başkanımız Erdal bey ekmek pişirmek için fırın alarak derneğimize bağışladı ve derneğimizin kirasını üstlendi. Artık burada ekmek pişiriyoruz. Glutensiz çiğköfte yapıyoruz. Birçok hastamız rahatsız olduğu için dondurma yemiyordu, hayırsever dostlarımız sayesinde guruplar halinde derneğe çocukları alarak glütensiz ürünler ikram ediyoruz”.

GLUTEN ÇÖLYAK HASTALIĞI NEDİR, BELİRTİLERİ NELERDİR VE TEDAVİSİ VAR MI?

Sizler için araştırdık.

Gluten, Başta Buğday olmak üzere pek çok tahıl ürününde bulunan belirli proteinlerin genel ismidir. Yiyeceği bir arada tutan yapışkan görevi görür ve besinlerin şeklini korur. Gluten alerjisi durumunda çölyak (celiac) hastalığı görülür.

Çölyak hastalığı buğday, arpa, çavdar gibi tahıllarda bulunan gluten isimli bir maddeye vücut bağışıklık sistemi tarafından verilen anormal yanıt sonucu ortaya çıkan bir hastalıktır. Genellikle 1 yaşından sonra gluten içeren besinlerin tüketilmeye başlanması ile birlikte ilk belirtiler ortaya çıkar. Başlangıçta bulantı, kusma, ishal, halsizlik gibi belirtiler görülür. İlerleyen dönemlerde ise anemi, cilt döküntüleri gibi farklı belirtiler eklenir. Kronik bir hastalık olmasına rağmen tedavisi mümkündür ve tedavi gluten içeren besinlerin diyetten çıkarılmasından ibarettir.

ÇOCUKLARDA ÇÖLYAK HASTALIĞI BELİRTİLERİ

Bebeklerde hastalığın belirtileri ek gıdalara başladıktan sonra ilk tahıl ürünlerini aldıklarında ortaya çıkar. Birkaç hafta ila ay sonra sindirim sistemi ile ilişkili bulantı, kusma, ishal gibi klasik belirtileri görülmeye başlar. 2 yaş altı çocuklarda, çölyak hastalığı belirtileri;

•Kusma, Kronik ishal, Karında şişlik, Gelişme geriliği, İştahsızlık, Kas erimesi, 2 yaşından büyük çocuklarda ise; İshal, Kabızlık, Kilo kaybı, Sinirlilik, Kısa boy, Ergenlikte gecikme, Dikkat eksikliği / hiperaktivite, öğrenme güçlükleri, baş ağrısı, kas koordinasyon eksikliği ve epilepsi nöbeti gibi nörolojik belirtiler görülebilir.

Çölyak hastalığı; cerrahi işlem, gebelik, doğum, viral enfeksiyon veya şiddetli duygusal stres sonrasında ilk kez belirti verebilir ya da var olan belirtiler tetiklenebilir.

ÇÖLYAK HASTALIĞI TANISI NASIL KONULUR?

Araştırmacılar, çölyak hastalığı olan çocuk ve yetişkinlerin sadece yüzde 20’sine tanı konulabildiğini tahmin etmektedir. Tanı için öncelikle doktor tarafından hastadan ayrıntılı bir öykü alınır ve fizik muayene yapılır. Çölyak hastalığı teşhisi için doktorunuz farklı testler isteyebilir.

Seroloji testi ile kandaki antikorlar araştırılır. Test sonucunda, belirli antikor proteinlerinin yükselmiş seviyeleri, glutene karşı bir bağışıklık reaksiyonunu gösterir. HLA-DQ2 ve HLA-DQ8 isimli insan lökosit antijenlerine yönelik yapılan genetik testler, çölyak hastalığının tanısını için kullanılabilir.

Yapılan testlerin sonuçları çölyak hastalığını destekliyorsa, doktorunuz ince bağırsağınızı endoskop adı verilen ve ucunda kamera bulunan küçük bir kanül yardımıyla inceler. İşlem sırasında gerek duyarsa villus hasarını analiz etmek için küçük bir doku örneği de (biyopsi) alabilir.

Bu testlerin, doğru sonuç vermesi için glutensız bir diyete başlanmadan önce yapılmaları gerekir. Diyetinizden gluteni çıkarmak kan testi sonuçlarını değiştirebilir ve sonuçlar normal çıkabilir.

ÇÖLYAK HASTALIĞI NASIL TEDAVİ EDİLİR?

Çölyak hastalığının tedavisinde tek seçenek diyetten gluten içeren yiyeceklerin tamamen çıkarılmasıdır. Bunun için gluten içeren besinlerin bilinmesi gerekir. Buğday, arpa, çavdar ve bunlardan yapılmış bulgur, irmik, makarna, erişte, kek, börek gibi her türlü yiyecek gluten içerir.

Doktorunuz sizi, sağlıklı bir glutensiz diyet planlanmasına yardımcı olabilecek bir diyetisyene yönlendirir. Diyetinizden gluten içeren besinleri çıkardığınızda, ince bağırsağınızdaki iltihaplanma genellikle birkaç hafta içinde azalmaya başlar. Birkaç gün içinde kendinizi daha iyi hissetmeye başlayabilirsiniz. Tam şifa ve bağırsak villuslarının yeniden büyümesi birkaç aydan birkaç yıla kadar sürebilir. İnce bağırsaktaki iyileşme süreci, çocuklarda yetişkinlerden daha hızlı gerçekleşme eğilimindedir.

Gluten içeren bir gıdayı yanlışlıkla yerseniz, karın ağrısı, bulantı ve ishal gibi belirtiler yaşayabilirsiniz. Bazı insanlar, gluten yedikten sonra hiçbir belirti yaşamazlar; ancak bu, glutenin onlara zarar vermediği anlamına gelmez. Diyetinizdeki az miktardaki gluten bile, belirti veya bulgu olup olmamasına bakılmaksızın, zararlı olabilir. Eğer ciddi bir beslenme bozukluğu ortaya çıkmışsa doktorunuz vitamin ve mineral takviyeleri önerebilir. Genellikle kalsiyum, folik asit, demir, çinko, b12 vitamini, D vitamini ve K vitamini takviyesi önerilir.

Ziyaretimiz, Adaklı Bileşenleri Derneği Başkanı Ahmet Cevdet Özdemir, Börekçiler Derneği Başkanı Bülent Dilbağı ve iş insanı Cihat Erdem’in, katkılarından sonra Glutensiz çiğköfte ve çay ikramı ile son buldu.