İnsan Hakları – AHİM ve Siyaset

Kısa aralıklarla iki dünya savaşı yaşamış ve çokça yarası, derdi bulunan dünyanın 51 ülkenin (şimdi 193) birlikteliğinde 1945 yılında “Birleşmiş Milletler” (BM) kurulur.

BM’nin amacı; savaşların dünyada neden olduğu yaraları sarmak ve barış içinde yaşanacak bir iklim sağlamaktır.

Yapılan görüşmeler sonunda; tüm insanlara, eşit hukuk ve sosyal haklar verilirse, dünyada bir barış iklimi oluşabileceği ortak görüşüne varılınca: 

10 Aralık 1948 günkü oturumda “İnsan Hakları Evrensel Bildirisi” kabul edilir.

(Türkiye, bu bildirgeyi 6 Nisan 1949’da imzalamıştır.).

İşte bu nedenle 1948 yılından beri 10 Aralık günü BM üyesi ülkelerce: “Dünya İnsan Hakları Günü” olarak süslü törenler ve nutuklar eşliğinde kutlanır. 

Bu bildirgenin 30 maddesi vardır ve özetle şunları kapsamaktadır:  

Madde 1: Bütün insanlar özgür, onur ve haklar bakımından eşit doğarlar.

Akıl ve vicdanla donatılmışlardır, birbirlerine kardeşlik anlayışıyla davranmalıdırlar. 

Madde 2: Herkes ırk, renk, cinsiyet, dil, din, siyasal ya da başka türden kanaat, ulusal ya da toplumsal köken, mülkiyet, doğuş veya başka türden statü gibi herhangi bir ayrım gözetilmeksizin, bu Bildirgede belirtilen bütün hak ve özgürlüklere sahiptir.

Diğer 28 maddede de ise özetle:

Hiç kimsenin, kölelik, kulluk altında tutulamayacağı…

Herkesin, eşit-özgür-onurlu birey olarak: inanç, din, düşünme, anlatım, vicdan, savunma, güvenlik, özel yaşam, evlilik, aile, konut, mal-mülk, seyahat, çalışma, adil yargılanma, sığınma… hakları olduğu…

Ve herkesin yasa önünde eşit, eşitçe korunur, kimseye aşağılama, işkence uygulanamaz, hiç kimse keyfi olarak yakalanıp, tutuklanmaz ve sürgün edilemez. … olduğu belirtilmektedir.

Eğer bildirgedeki detaylara girmeden, sadece yukarıda açılımı verilen 1. ve 2. maddelerdeki kıstaslara bakarsak, bir ülkenin hangi ligde yer aldığını görmüş oluruz. Z

aten, tüm uluslararası kıyaslamalar bu kıstaslara göre yapılmaktadır.

Bunlar, her insan için gerekli, vazgeçilmez, olmazsa olmaz haklardır. Fakat bir de “kazan kazan” çıkar ilişkilerinin insanlığa yaşattığı gerçekler vardır. Bu gerçekler bizi iki farklı yaşam biçimi ile karşılaştırır:

İnsan haklarına uyulan ülkelerde: insanlar, daha saygın-özgür-mutlu…

Özgürlüklerin baskılanıp yok sayıldığı ülkelerde: ise insanlar, daha özgüvensiz-çaresiz-mutsuz… 

***

47 Avrupa ülkesi 1950 yılında, “İnsan Hakları Evrensel Bildirisi” ilkelerini esas alarak, kendilerine özel: “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi” (AİHS) ve onun yargı sistemi olan “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi” (AİHM)’i oluştururlar.

AHİM yargı sistemiyle, kendi ülkelerinde yaşadıkları sorunlar yüzünden mağdur olanların başvurularına hukuksal çözümler bulunarak gereği için ilgili devlete bildirilir.

İşte bu aşamada uluslararası mahkemenin vermiş olduğu hukuksal karara uymak, ya da uymamak ilgili devletin siyasi tercihi olmuş, yani hukukun üstünlüğü, siyasetin üstünlüğüne dönüşmüştür.

Ne yazıktır ki, belirleyici olan bu davranış; çoğunlukla insan haklarını değil, yani hukuku değil “çıkarları” esas almaktadır. Yani, insan hakları bir hukuksal konu olmaktan çıkıp, bir siyaset konusu olmaktadır.

AHİM Başkanı Robert Spano, kurumunun 2020 yılı çalışmalarını anlattığı toplantıda, ülkemizi çokça andı. İşte söylediklerinden bazı seçmeler:

2020’de Avrupa Konseyi üyesi 47 ülkeden, AİHM’e 41.700 başvuru olduğu…

Başvuruların %75’inin: Rusya, Türkiye, Ukrayna ve Romanya’dan geldiği…

Rusya Federasyonu: 13.650 vaka (%22,4) ile birinci, Türkiye’nin 11.750 vaka (%18,1) ile ikinci olduğu…

Türkiye aleyhine yapılan başvuruların, 2019’a göre %27 artış gösterdiği,

Türkiye ile ilgili davaların en çok ifade özgürlüğü ile ilgili olduğu, 

Büyük Daire’ye yapılan başvuruların, 2019’a oranla yüzde 22 artarak 556’ya ulaştığı…

Madem ki ülkemiz AHİM’de bu denli öne çıkmış, biz de içeriden birkaç örnek ekleyelim:

2004 yılında; Anayasanın 90. madde 5. fıkrasına: ”Usulüne göre yürürlüğe konulmuş temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası antlaşmalarla kanunların aynı konuda farklı hükümler içermesi nedeniyle çıkabilecek uyuşmazlıklarda milletlerarası antlaşma hükümleri esas alınır.”

AHİM’in kararlarına uymak için 17 yıl önce yukarıdaki cümle ile anayasal bir söz veren iktidar; AHİM kararlarını, ülkemiz anayasasının hükümlerinden daha üstün saymıştır ve bugün halen iktidar…

Fakat ne yazıktır ki, tek kişiye dönmüş olan aynı iktidarın tek kişisi olan Erdoğan, iki gün önce AHİM kararları için: “Türkiye’nin Avrupa’nın Kavala ve Demirtaş ile ilgili kararlarını tanımadığını, kararların yok hükmünde” olduğunu söyledi.

Sn. Erdoğan’ın bu sözleri; kendi iktidarının ne denli sözünde durmaz ve güvenilmez olduğunu yeniden hatırlatmış oldu. 

Böylece yurdumuzda; hak-hukuk-adalet büyük bir yara almış ve siyasete yenik düşmüştür.

Biraz da kendilerini insan hakları, barış ve özgürlük savunucusu olarak gören ABD ve Avrupa Birliği ülkelerinin tutumlarına bakalım:

Irak ve Suriye paylaşım savaşı sonunda can-mal güvenliği kalmayınca, ülkelerini terk etmek zorunda kalan mültecilere insanca yaşayacak bir ortam sağlamak yerine onlar; bir tehdit unsuru, bir pazarlık kozu haline getirilmiştir.

Tıpkı bir pokerci kurnazlığı ile çekilen “rest” görülmüyor ve bu kanlı arenada mülteciler bir al-ver pazarlık objesi olmuşlardır.

Suriye, Irak, İran, Türkiye’de Kürtlerin insan hakları da bazı devletlerin al-ver konusu olmuş, her devlet bu sorunu kendi politik-ekonomik çıkarları için kullanmış, kullanmaktadır. 

Türkiye’nin Suriye’de özellikle de Afrin halkına yaşattıkları ve sürmekte olan Türkleştirme eylemleri sessizce izlenmiştir.

Uğradıkları haksızlıkları AHİM’e taşımış binlerce insanımızın simgesi olan, Selahaddin Demirtaş ve Osman Kavala: “hakları gasp edilmiştir” kararları alıp, beraat ettikleri halde, halen hapishanelerde rehin tutmaktadır.

***

VE:

Varsın, İnsan Hakları Mahkemesi, hak-hukuk-adalet için kararlar versin!

Eğer bu hukuki kararların uygulanması için son sözü siyasi temsilci olan: “Bakanlar Komitesi” söylüyorsa…

Eğer bugün ülkemizde yönetim, Anayasa ve uluslararası yasaları değil, sadece KHK ve buyrukları geçerli kılmışsa…

Eğer halkın büyük çoğunluğu “bana ne!” deyip, vicdani bir tepki bile göstermeden susuyorsa… 

Eğer sözde uygar ülkelerin  “Bakanlar Komitesi” de insan haklarını çıkarları için riyakârca bir “al-ver” konusu yaparak, ganimet bölüşümünü gülücüklerle kutlayıp el sıkışıyorsa…

Böylelikle savaşlar kutsanıp, ölümler, işkenceler ve hak ihlalleri unutuluyorsa…

Ne önemi var, neye yarar tüm bu kararlar!?..

Emin Toprak- DOSTÇA